6 februari 2016: Exodus, vrijheid & existentiële migratie

Hoe 'werkt' een gebeurtenis wanneer zij onbewust dan wel bewust de regie heeft?

Opmerkelijk dat ik pas achteraf zie hoe de keuze van mijn onderwerp (voor de lezing), en met name hoe ik het heb uitgewerkt, gerelateerd is aan belangrijke gebeurtenissen in mijn jeugd: de breuk met het godsgeloof waarin ik door mijn lieve ouders werd opgevoed, dat er enkele jaren later, toen ik 17 was, toe leidde dat ik wegliep van huis. Hoe komt het dat ik dat niet onmiddellijk zag? Was het te vanzelfsprekend? Was het verdringing? ‘Wilde’ ik het er publiekelijk niet over hebben? ‘Vond’ ik dat ik er in mijn huidige leven niet meer mee te maken had? – terwijl dat overduidelijk nog wel het geval is, zeker nu ik me weer bewust word van de link!

Nog opmerkelijker is dat de bewuste koppeling aan ingrijpende gebeurtenissen in mijn jeugd (een gebeurtenis die je met Badiou een ‘evenement’ zou kunnen noemen) het onderwerp juist verder openbreekt! Gisteren dacht ik nog dat ik het er voorlopig wel mee had gehad. Ik had mijn gedachten tot het uiterste uitgewerkt, op dit moment, en misschien dat ik er later nog op terugkom, maar het leek me wel even genoeg. Over naar een volgend onderwerp.

Echter, vanochtend, wederom in bed, viel me in dat er nog wel degelijk het een en ander te exploreren valt. Niet door het te koppelen aan godsdienst en/of atheïsme (een onderwerp gerelateerde exploratie), maar door het te koppelen aan de gebeurtenissen in mijn jeugd (een evenementiële exploratie). In het uitwerken van de impact van die gebeurtenissen speelde godsdienst en het afscheid nemen ervan een hoofdrol, maar er was meer.

Het eerste wat me te binnen schoot was vrijheid. Er was ontegenzeglijk sprake van een ervaring van vrijwording, van in opstand komen tegen macht, zowel ideologisch als patriarchaal, van losmaken, van een beweging naar vrijheid, - zo heb ik het althans ervaren, zeker toen ik wegliep van huis en uiteindelijk in Parijs belandde.

En ja, dacht ik, dat is uittocht, een exodus. Vrijheid gebeurt niet zomaar. Het ontstaat in een uitbreken en het zoeken van een eigen weg, in mijn geval althans, - nog een thema om bij stil te staan.

En waar leidde dit alles toe? Wel, tot een proces dat je zou kunnen samenvatten met het codewoord ‘existentiële migratie’. Fysiek ben ik dan wel nauwelijks geëmigreerd, maar in levensbeschouwelijke zin zeer zeker wel. Dit thema heeft mijn leven sindsdien vrijwel onophoudelijk beheerst. Niet zozeer op zoek naar een plek om mij thuis te voelen, maar zoeken mij thuis te voelen in het leven, waar ook, - wat om een 'weten' schreeuwde. Dit ging niet vanzelf. Het vergde veel en langdurig omdenkwerk, aan de hand van nieuwe ervaringen, met behulp van andere concepten en perspectieven. Ontworteling, maar dan omgekeerd. Mijn 'zit in het leven' is niet echt veranderd, wel het bijbehorende verhaal. Er verandert dan niets, en tegelijk alles... 

Gespeeld via de band van een levensgebeurtenis komen dus hele andere onderwerpen in het vizier dan wanneer een inhoudelijk onderwerp het uitgangspunt is. In het laatste geval, wat betreft godsdienst en atheïsme, was ik er even klaar mee. Door te relateren aan belangrijke (jeugd)ervaringen, en hoe deze te denken geven, ontvouwt zich een caleidoscoop aan nieuwe invalshoeken die de moeite waard zijn om te onderzoeken, en waar ik ook zin in heb! Evenementiële ontwikkelingslogica versus thematische, met andere denkbewegingen tot gevolg!

Ahoy! Er valt het een en ander te exploreren! Ik ga weer uitvaren!