Vandaag is het Scheepvaartmuseum gesloten, vanwege
EU-bijeenkomsten. Terwijl ik van plan was om er mijn filosofische avontuur te
laten beginnen! Beter nog: vanaf het VOC-schip dat er aangemeerd ligt. Echter,
het ligt nu buiten mijn bereik. Kan gebeuren. Ik zal een virtueel startschot
geven, met het schip in gedachten. Bij deze!
De vorige keer dat ik er was, twee weken geleden, samen met
zoonlief, overkwam mij iets opmerkelijks, iets dat me sindsdien niet
heeft losgelaten. Moeilijk te beschrijven wat er gebeurde. Zoiets als een
overweldigend gevoel van realiteit. En openheid. Maar goed, dat zegt niet
zoveel.
Ik liep het museumgebouw uit, op weg naar de replica van het
houten VOC-schip de ‘Amsterdam’, een spiegelretourschip, gebouwd in 1748, en
enkele decennia geleden nagebouwd als toeristische attractie. Buiten was het
fris, nattig, een beetje guur. Er stond een licht, winters windje. Het was
bewolkt, met af en toe zon. Ik had geen jas aan, maar dat deerde niet.
Toen ik in de nabijheid van het schip kwam, overviel me
plotseling een gevoel van ruimte, onbegrensd, vooruit en avontuurlijk. Alsof een forse kier in mijn wereld werd geslagen. Een opening met volop frisse
lucht en dagende verten.
Ik dacht: de mensen die ooit op zo’n soort boot zaten,
trokken de wijde wereld in, niet wetend wat hen te wachten stond, en zonder
duidelijke agenda. Vrijbuiters met zin in het onbekende. Ze hadden
een lading aan boord, en een doel, ergens in het Oosten. En weinig méér lag
vast. Onderweg kon er van alles gebeuren. Niet alleen aangenaam en verrassend,
ook bedreigend: schipbreuk, piraten, ziekte, dood, en nog zoiets. En toch, men
ging, misschien wel juist daarom.
Ik dacht: wat doe ik hier eigenlijk, in een leven geregeerd door
denken, boeken, schrijven, lesgeven, discussie, en nog meer studie? Lange tijd
heb ik er veel aan gehad, veel geleerd, en er ook het nodige genoegen aan
beleefd. Maar wil ik zo verder?
Was de wereld van studie en intellectuele vorming vele jaren een
welkom retraiteoord geweest, nodig om mijn vragen te adresseren, om puin te ruimen en
verwarring op te helderen, en om in mijn kracht te geraken en mij te voeden,
sinds enige tijd begon deze wereld te voelen als een gevangenis.