8 augustus 2016: Ecolonische verkenningen

We zijn op vakantie in de Ecolonie, met z’n drieën. De Ecolonie is een ecologische leefgemeenschap, in Noordoost Frankrijk, met uitgebreide kampeergelegenheid. Door het jaar heen is de Ecolonie een zelfvoorzienende ecologische boerderij, met groenten, kruiden, geiten en zonne-collectoren. Alles zo duurzaam mogelijk. Daarnaast biedt zij ruimte aan bezoekers en vakantiegangers zoals wij.

De sfeer heeft een hoog esoterisch gehalte, compleet met Wensspiraal, mantra’s zingen in een Piramide, en een Heilige Berk. Wekelijks is er een keur aan workshops. Er is ook een bibliotheekje, met een uiteenlopende verzameling boeken, in hoofdzaak rond Oosterse en Westerse spiritualiteit. En verder heel veel aardige mensen, van uiterst relaxed tot maniakaal gedisciplineerd volgens een of andere leer.

Het is niet de eerste keer dat ik hier ben. Het is een uitstekende plek om te ontspannen en bij te komen van het drukke stadsleven. De Ecolonie beslaat een uitgebreid, groen, heuvelend gebied: tuinen, weilanden, bossen en meertjes. Op het hele terrein is golvende elektronica verboden: geen wifi, geen mobiele telefonie, geen games, - ook geen Pokékon Go dus, het spel dat zo ongeveer de halve wereld in zijn greep lijkt te hebben, inclusief mijn zoontje. Hier niets van dat alles. Een stralingsvrije zone, een digitale witte plek. ‘Sociale leefbaarheid’ staat voorop. Mijn zoontje heeft er binnen een dag vier of vijf vriendjes die hij eerder niet kende. Heel verfrissend.

Elke keer dat ik hier ben, kom ik in de verleiding om mij te verdiepen in esoterische literatuur. Het bibliotheekje staat er vol mee. Verbazingwekkend wat er allemaal gedaan en beweerd wordt op het gebied van wijsheid & geluk, lichaamswerk, handlezen en aanverwanten. Het oogt een kleine moeite om er een werk aan toe te voegen, inclusief praktijkboek uiteraard. Ik dacht aan een formule als: ‘Stromende liefde: één is stilstand, twee beweging, drie dynamiek, of crashen’. Zoiets. Zou een leuk, uitdagend boekje kunnen worden, vermoed ik.

Term die mij het meest opvalt, wanneer ik door de kasten vol fantasierijke titels neus, is ‘bewustzijn’: ‘bewust leven’, het ‘kleine en grote bewustzijn’, het ‘verbindende bewustzijn’, het ‘on(der)bewuste’, en zo voorts. (Wordt telkens naar hetzelfde verwezen, of is dat semantische schijn?)

Wat heb ik met esoterie? Is zij méér dan het cultiveren van gevoelswijsheden, al dan niet geput uit eeuwenoude tradities?

Lang geleden leerde mij Otto D., een hoogleraar filosofie die mij ervan heeft weerhouden om een doorgewinterde rationalist te worden, dat ook inzake esoterie en spiritualiteit niet alleen kritische zin van belang is, maar ook de bereidheid om het kaf van het koren te scheiden. Het heeft weinig zin om een heel interessegebied massief te verwerpen.

En inderdaad, andersdenkenden de kans geven vergt soms een forse vertaalslag en het moeizaam opschorten van (gemakzuchtig) oordelen, maar er valt vaak iets te leren! Juist het verbazingwekkend andere kan de eigen zekerheden stevig opschudden en onvanzelfsprekend maken, - altijd welkom! Ook esoterie en spiritualiteit verdienen het voordeel van de twijfel.

Dit keer zet ik mijn ecolonische verkenningen in het teken van het onderzoek van het afgelopen halfjaar. In de bibliotheek alhier tref ik twee boeken aan die daar uitstekend bij passen: een interview-boek met Joseph Campbell, ‘Mythen en bewustzijn. De kracht van de mythologische verbeelding’, en een boek met C.G. Jung, ‘De mens en zijn symbolen’. Ik zal er niet veel mee kunnen doen deze week, maar goed om er weer aan herinnerd te worden en er een poosje in rond te struinen.

Met deze twee boeken pak ik eerdere draden op. Jung en Campbell exploreren fascinerende thema’s: rituelen, mythen en symbolen. Zij hebben eeuwenlang een grote rol gespeeld in het leven van mensen. Culturen bestonden er voor een groot deel uit. Zij vormden het hart van het gemeenschapsleven. En nu? Is de rol van rituelen, mythen en symbolen uitgespeeld? Of herken ik ze niet, terwijl zij wel degelijk aanwezig zijn, ook in de geseculariseerde samenleving?

De interesse voor deze thema’s loopt al heel lang mee in wat ik doe, zij het voornamelijk ondergronds. Af en toe steken zij de kop op. Dan doe ik er iets mee, meestal maar kort. Waarom? Wordt het tijd om er meer mee te doen? En wat boeit me erin? Waarin zouden ze kunnen bijdragen aan mijn onderzoek?