We zitten in het Filmmuseum. Waarom deze plek?
Om me in de sfeer te brengen van een eerdere passie. Behalve
dat ik ooit enkele jaren op de kunstacademie heb gezeten, heb ik ook een jaar
film gedaan, als hoofdvak, op de universiteit, toen ik in Parijs woonde.
Is dat waarom je hier zit?
Gisteren viel me in dat dit ‘herontdekkingsproject’ wellicht
ook een poging is om mijn jeugdige vrijmoedigheid te herwinnen.
En dat heeft met film te maken?
Niet alleen, maar film speelde ooit wel een belangrijke rol.
Ik hield van de magie. De creatie van levensechte en indringende illusies, de
uitvergroting van fantasieën, het voortoveren van verre, vreemde werelden.
Dat kan ook thuis.
Liever in het donker van een zaal die erop is ingericht,
zonder verdere afleiding. De bioscoop als droombaarmoeder.
Je wilde zelf films maken?
Dat was wel een poosje mijn grote wens, ja.
Speelfilms?
Ook. In die tijd werd ik vooral gefascineerd door
kunstfilms. Daarom ben ik benieuwd naar de lopende expositie, hier in het
Filmmuseum: ‘Close-Up’, over een nieuwe generatie van film- en
videokunstenaars.
Kunstfilms?
Naast techniek, filmanalyse en het zelf maken van korte
films, was er op de audiovisuele faculteit aandacht voor films waarin het niet
ging om het vertellen van een verhaal, maar waarin werd geëxperimenteerd met
het medium zelf.
Kun je een voorbeeld noemen?
Het meest extreme experiment dat ik me herinner was een
korte film die bestond uit vier elementen: wit beeld/ zwart beeld, geluid/ geen
geluid. Het was geen verhaal, maar een compositie. Een soort abstracte kunst in
film.
Dat vond je mooi?
Mooi is niet het goede woord; eerder overrompelend. Ik vond
het fascinerend om te zien wat er nog meer mogelijk was met een medium waarin
ons doorgaans verhalen worden verteld, of documentaire beelden.
En die wereld van de film wil je herontdekken?
Niet om zelf weer films te gaan maken, - al sluit ik het
niet uit. Het gaat me om iets anders: het herwinnen van vroegere
vrijmoedigheid.
Wat bedoel je daarmee?
Rond mijn twintigste was ik niet alleen erg nieuwsgierig en
ontvankelijk voor alle mogelijke invloeden; ik liep ook over van wilde plannen
en hemelbestormende ideeën.
Wat is ermee gebeurd?
Nieuwsgierig ben ik nog steeds, maar de overmoed is
grotendeels getemd en de ideeën zijn ondergronds gegaan.
En dat wil je terug?
Ja.
Waarom ben je niet doorgegaan met film?
Het filmvak deed ik op een universiteit in Parijs. Aan het
einde van het studiejaar moest ik terug naar Nederland, om vervangende
dienstplicht te doen, helaas. Ik kwam in Amsterdam terecht. Naast het gedwongen
werk, heb ik geprobeerd om verder te gaan met film, maar vond er niet de juiste
omstandigheden. De mensen en activiteiten waarmee ik in aanraking kwam hebben
toen andere interesses in mij gestimuleerd. Met name filosofie. Het maken van
films zakte toen naar de achtergrond.
*****
Nog meer dan in de ‘reële’ wereld, loop je in de wereld van
de film het risico van onverwachte ontmoetingen. In het filmmuseum EYE bezoek
ik de tentoonstelling ‘Close-Up. A New Generation of Film & Video Artists
in the Netherlands’. Als in een donkere, langgerekte bioscoopzaal word je als
bezoeker op een slingerpad langs ruim een dozijn video-installaties gevoerd.
Sommige video’s duren enkele minuten, andere meer dan een
half uur. De video’s zijn moeilijk te beschrijven. Het zou lange teksten
vergen, en het is de vraag of zij meer zouden kunnen doen dan nieuwsgierig
maken. Beeld is toch echt iets anders dan tekst, en dat geldt nog meer voor
bewegende beelden.
In de expo tref ik werk in de sfeer van wat me eerder
fascineerde: experimenten met ‘optisch geluid’ en ‘grafische beelden’
(CineChine, van Mariska de Groot). Lichtbundels door brommende ventilatoren
werpen bewegende beelden op een donkere wand. Ik heb er nu weinig mee, zo merk
ik. Is het omdat het werk me niet (meer) verrast?
Experimentele films dreigen nogal eens weg te zinken in
bloedeloosheid: te formeel. Dat geldt zeker niet voor de ‘performatieve video’
van Melanie Bonajo: Night Soil – Economy of Love. Kort gezegd: portret van een
sekswerkster in tantra-stijl. Bevrijdende erotiek, in meervoud. Trage beelden
met een voice-over. Het zien van de film daagt mijn opvattingen over
seksualiteit uit. Of beter: brengt eerdere in herinnering...
Er is meer dat mijn aandacht trekt. Zoals ‘Full Contact’,
een videowerk op twee grote schermen naast elkaar, gemaakt door David Verbeek.
Op het ene scherm die je een drone-piloot aan het werk:
‘In Full Contact bombardeert een drone-piloot vanuit zijn
container in de woestijn in Nevada per ongeluk een school in het grensgebied
tussen Afghanistan en Pakistan.’
Op het andere scherm een parallel verhaal:
‘Bevangen door een intens schuldgevoel gaat de piloot op
zoek naar een eerlijke lichamelijke confrontatie, naar een werkelijke
vechtpartij, als loutering en als inlossing van zijn schuld.’
Het tekstje is wel nodig om te duiden wat er gaande is op de
twee grote schermen, al moet gezegd dat de beelden ook zonder reeds intrigeren.
Wat me beeldend het meest intrigeert is de korte film van
Cristóbal León en Joaquín Cocina: Los Andes.
‘Hun werken geven een nieuwe interpretatie aan religieuze
symboliek en magische rituelen die diep geworteld zijn in de traditionele
cultuur van Latijns-Amerika.’
De korte film is een aaneenschakeling van vreemd-ogende,
surrealistische beelden die vloeiend in elkaar overgaan, begeleid door een
diepzinnigheden orakelende stem.
‘In Los Andes neemt een rusteloze oergeest bezit van een
kantoorkamer. Tekeningen verschijnen op de muren, plantaardige groeisels
ontspruiten uit de computer en overwoekeren het bureaublad. De mysterieuze
entiteiten vinden hun weg via de kantoorruimte, transformeren in reusachtige
ledematen, om vervolgens op te lossen.’
Heb te weinig tijd om alles goed te zien en op me in te
laten werken, met het oog op het doel waarvoor ik hier kwam. Binnenkort nog
eens langs. Heb nog ruim een week, voordat de expo wordt afgebroken.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten